در این مقاله قصدمان بر آن است که شما را با مبحث ساختمان آشنا کرده و انواع آن را برایتان بازگو کنیم:
ساختِمان یا بنا، سازه ای است که برای سکونت و یا به منظورمحلی امن برای کار ساخته می شود و محیط داخلی را از فضای بیرونی تفکیک می کند. دریک دید کلی، هر سازه ای را می توان ساختمان نامید، منظور از ساختمان بناهای ساخته شده با مصالح بنایی مانند آهن، سیمان، گچ، آجر و … می باشد.
اگر دنبال قیمت به روز برای خرید و فروش ملک در منطقه ۲۲ هستید روی لینک کلیک کنید.
انواع ساختمان
در یک تعریف عمومی و جامع، به ساختمان هایی که از نظر ارتفاع از اندازه مشخصی بلندتر باشند، ساختمان بلندمرتبه اطلاق می گردد. طبق مصوبه سال ۱۳۷۷ شورای عالی شهرسازی و معماری در ایران، ساختمان بلندمرتبه به ساختمان های بالاتر از شش طبقه گفته می شود. به ساختمان های بسیار بلند نیز اصطلاحاً آسمان خراش یا برج گفته می شود. به ساختمان های بزرگ و با ارزش قدیمی، بیشتر عِمارَت گفته می شود. اصولاً ساختمان را می توان به دو گروه تقسیم نمود.
گروه اول از لحاظ سازه
در این دسته بندی، انواع ساختمان به شرح زیر قراردارد:
ساختمان با دیوار باربر
در این نوع ساختمان ها خبری از ستون نیست. کل بار حاصل از کف، سقف و دیوارها توسط دیوارهای باربر یا حمال کنترل می شود. دیواهای باربر میتوانند از مصالح مختلف آجر، سنگ یا بلوک سیمانی ساخته شوند اما به لحاظ ضخامت باید طوری طراحی شوند که بتوانند تحمل بار وارده از طرف ساختمان را داشته باشند.
براساس آیین نامه ۲۸۰۰ (طرح ساختمان در مقابل زلزله) ساختمان های با دیوار باربر می بایست حداکثر در ۲ طبقه و یک زیرزمین ساخته شوند زیرا در صورت افزایش طبقات، نیروی برشی حاصل از زلزله افزایش یافته و آثار خطرناکی در تحمل سازه به بار خواهد گذاشت.
از انواع این ساختمان ها می توان به نمونه های زیر اشاره کرد:
ساختمان های بنایی
منظوراز ساختمان های بنایی، ساختمان هایی هستند که مصالح بکار رفته در آنها از آجر، بلوک سیمانی ویا سنگ می باشد ودر آن ها تمام یا قسمتی از بارهای قائم توسط دیوارهای با مصالح بنایی تحمل می شود. برای ساختمان های کوچک که از دو طبقه تجاوز نمی نمایند و یا حدکثر ارتفاع آن ها از سطح زمین ۸ متر می باشد می توان از این نوع ساختمان استفاده نمود.
اسکلت اصلی این نوع ساختمان ها آجری بوده و برای ساختن سقف ها در ایران معمولاً یا از سقف تیرچه و بلوک استفاده می شود ویا از پروفیل های فولادی و آجر به صورت طاق ضربی استفاده می گردد؛
در این نوع ساختمان برای مقابله با نیروهای جانبی (نظیر زلزله) باید حتماً از شناژهای روی کرسی چینی و زیر سقف ها استفاده شود؛ همچنین در ساختمان های آجری معمولاً دیوارهای حمال در طبقات مختلف روی هم قرار می گیرند و اغلب پارتیشن ها نیز همین دیوارهای حمال می باشند.
حداقل عرض دیوارهای حمال نباید از ۳۵ سانتی متر کمتر باشد.
ساختمان های خشتی و گلی
اسکلت اصلی این نوع ساختمان ها از خشت خام و گل می باشد و تعداد طبقات آن از یک طبقه تجاوز نمی کند و در مقابل نیروهای جانبی همانند زلزله به هیچ وجه مقاومت نمی نمایند.
ساختمان های چوبی
این نوع ساختمان ها در مناطقی که چوب با قیمت ارزان در دسترس است ساخته می شوند، مانند شهرهای جنوبی کشور اتریش، بعضی ایالت های کشور آمریکا و … در ایران به علت کمبود منابع، ساختمان های چوبی کمتر ساخته می شوند.
ساختمان های بتنی
ساختمانی است که برای اسکلت اصلی آن از بتن آرمه (سیمان، شن، ماسه و فولاد به صورت میلگرد ساده یا آجدار) استفاده شده باشد.
در این نوع ساختمان، سقف ها به وسیله تاوه (دال)های بتنی پوشیده می شود، یا از سقف های تیرچه بلوک یا سایر سقف های پیش ساخته استفاده می شود.
برای ساخت دیوارهای جداکننده (پارتیشن ها) ممکن است از انواع آجر مانند سفال تیغه ای، آجر ماشینی سوراخ دار، آجر معمولی فشاری، فوم استاندارد ضد حریق، تیغه گچی یا چوب استفاده شود.
در این نوع ساختمان برای ساخت شاه تیرها و ستون ها از بتن آرمه (بتن مسلح) استفاده می شود. ساختمان های بتونی استحکام زیادی در برابر حوادث طبیعی دارند.
ساختمان های فلزی
در این نوع ساختمان ها برای ساختن ستون ها و پل ها از پروفیل های فولادی استفاده می شود.
در ایران معمولاً برای ساختن ستون ها از تیر آهن های دوبل یا بال پهن های تکی استفاده می نمایند.
برای اتصالات از نبشی-تسمه و برا ی زیر ستون ها از صفحه فولادی (بیس پلیت) استفاده می شود و معمولاً دو قطعه را به وسیله جوش به هم متصل می نمایند.
البته در عصر کنونی استفاده از پرچ یا پیچ و مهره نیز متداول گردیده است. در این نوع ساختمان برای مقابله با زلزله از باد بندهای فلزی استفاده می شود.
در یک نگاه کلی می توان مزایا و معایب ساختمان های فلزی را نسبت به ساختمان های بتنی به شرح زیر بیان کرد:
مزایای ساختمان های فلزی
ساختمان های فلزی مزایایی دارند که بهتر است قبل از سرمایه گذاری در منطقه 22 با آنها آشنا شوید و در ادامه به آنها پرداخته‌ایم.
مقاومت بالا
مقاومت فولاد بالا بوده و نسبت مقاومت به وزن آن از بتن بزرگتر است. این موضوع در سوله های با دهانه های بزرگ و ساختمان های مرتفع و ساختمان هائی که بر روی زمین های سست احداث می شوند، از اهمیت بیشتری برخوردار است.
مقاومت متعادل مصالح
مقاومت فولاد در کشش و فشار خوب است. در تغییر وضع بارها، نیروی وارده، فشاری و کششی قابل تعویض بوده و مقاطع به خوبی عکس العمل نشان می دهند؛ ولی مقاومت بتن در فشار مناسب بوده و در کشش کم است. پس اگر مناطقی تحت نیروی کششی قرار گرفته و مسلح نشده باشند، تخریب می شوند.
خواص ارتجاعی
خواص ارتجاعی فولاد به علت همگن بودن فولاد بسیار خوب است.
ضریب نیروی لرزه ای
به علت وزن زیاد قالب های بتن مسلح ، ضریب نیروی لرزه ای از قالب های فلزی بزرگتر است.
شکل پذیری
یکی از خواص مهم مصالح فلزی شکل پذیری آنهاست. فلزات قادرند تمرکز تنش را که در واقع علت شروع خرابی است و نیروهای دینامیکی و ضربه ای را تحمل نمایند، در حالیکه بتن ترد و شکننده بوده و عملکرد آن در مقابل این نیروها بسیار ضعیف است.
معایب ساختمان های فلزی
ساختمان های فلزی معایبی دارند که در ادامه به آنها پرداخته‌ایم.
ضعف در برابر حرارت
مقاومت فلز با افزایش دما کاهش می یابد. اگر دمای اسکلت فلزی به حدود ۶۰۰ درجه سانتی گراد برسد، تعادل ساختمان به خطر می افتد.
خوردگی فلز در مقابل عوامل خارجی
ساختمان های فلزی در مقابل عوامل جوی دچار خوردگی شده و از ابعاد مفید آن ها کاسته می شود. ضمناً مخارج نگهداری و محافظت آن ها هم زیاد است.
تمایل فلز به کمان شدن
با توجه به اینکه تعداد قطعات فلزی زیاد بوده و ابعاد آن ها معمولاً کوچک است، تمایل به کمانش در این قطعات زیاد بوده و این موضوع یک نقطه ضعف محسوب می شود.
جوش نامناسب
استفاده از پیچ و مهره و تهیه قطعات در کارخانه، اقتصادی ترین و فنی ترین کار می باشد که در کشور ما برای ساختمان های متداول انجام چنین کاری مقدور نیست. استفاده از جوش برای اتصالات، به علت مهارت کم جوشکاران، قدیمی بودن ماشین آلات، عدم کنترل دقیق توسط مهندسین ناظر، گران بودن هزینه آزمایش جوش و … برزگترین ضعف اسکلتهای فلزی می باشد.
ممکن است ساختمانی از دو یا چند نوع از انواع فوق ساخته شود مانند ساختمان های فلزی-بتنی یا فلزی-آجری و ….که به این دسته از ساختمان ها ترکیبی می گویند.
انواع ساختمان بر اساس نوع کاربرد و اهمیت
انواع ساختمان از لحاظ نوع کاربرد و اهمیت ساختمان ها از لحاظ کاربرد و اهمیت به چهار گروه اصلی تقسیم می شوند:
ساختمان های بااهمیت خیلی زیاد
مانند بیمارستان ها، مراکز آتش نشانی، تأسیسات آب رسانی، نیروگاه ها، برج های مراقبت، مخابرات، رادیو و تلویزیون، تأسیسات انتظامی، مراکز کمک رسانی.
ساختمان های با درجه اهمیت زیاد هستند
- ساختمان هایی که خرابی آن ها موجب تلفات جانی ومالی زیاد می شود. مانند: فروشگاه های برزگ، ورزشگاه ها، سینماها، مدارس و …
- ساختمان هایی که از بین رفتن آن ها باعث از دست رفتن ثروت ملی می شود. مانند: مراکز نگهداری اسناد و مدارک ملی، موزه ها و…
- ساختمان هایی که خرابی آن ها باعث آتش سوزی و ایجاد آلودگی محیط زیست می شوند. مانند: پالایشگاه ها، مراکز سوخت رسانی و…
ساختمان های با اهمیت متوسط
این گروه ساختمان ها شامل کلیه ساختمان ها به جز ساختمان های عنوان شده در سه گروه دیگر می باشند، مانند ساختمان های مسکونی و اداری و تجاری، هتل ها، پارکینگ های چندطبقه، انبارها، کارگاه ها، ساختمان های صنعتی.
ساختمان ها با درجه اهمیت کم
این گروه شامل دو دسته به شرح زیر است:
- ساختمان هایی که خسارت نسبتاً کمی از خرابی آن ها حادث می شود و احتمال بروز تلفات جانی انسانی در آن ها بسیار کم است، مانند انبارهای کشاورزی و سالن های نگهداری دام.
- ساختمان های موقتی که مدت بهره برداری از آن ها کمتر از ۲ سال است.